Enigmathico

Przełamanie mitu: Dlaczego lęk przed matematyką można pokonać poprzez opowiadanie historii

Matematyka jest często postrzegana jako trudny i zniechęcający przedmiot, szczególnie dla młodszych uczniów. Wiele dzieci rozwija lęk przed matematyką — obawę przed liczbami i równaniami — który może utrzymywać się przez całe ich lata szkolne. Jednak najnowsze badania Gerardo Ramíreza i jego współpracowników pokazują, że emocjonalnie wspierające i bogate w kontekst środowiska mogą znacząco zmniejszyć ten lęk u początkujących uczniów. Ich ustalenia sugerują, że lęk przed matematyką można ograniczyć dzięki angażującym i łatwym do utożsamienia doświadczeniom edukacyjnym. Jednym z wyjątkowo skutecznych podejść jest wykorzystanie opowiadania historii.

Poprzez włączenie narracji do nauczania matematyki i łączenie jej z takimi metodami jak STEAM (nauka, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka), nauka przygodowa czy nauka przez doświadczenie, nauczyciele — a do pewnego stopnia także rodzice — mogą wspierać dzieci w podejściu do matematyki z ciekawością i pewnością siebie. Artykuł ten przedstawia, w jaki sposób opowiadanie historii może uzupełniać i wzmacniać nowoczesne strategie edukacyjne, oferując młodym uczniom bardziej przystępny i emocjonalnie angażujący sposób postrzegania i odkrywania matematyki.

Siła narracji w nauczaniu matematyki

Opowiadanie historii od wieków było podstawowym narzędziem przekazywania wiedzy — już nasi przodkowie wykorzystywali ustne narracje, by przekazywać kolejnym pokoleniom wartości kulturowe, umiejętności niezbędne do przetrwania oraz rodzinne tradycje. Ta sprawdzona w czasie praktyka nadawania sensu i trwałości informacjom poprzez opowieści pozostaje aktualna również dziś — zwłaszcza w edukacji. W odniesieniu do matematyki historie dostarczają kontekstu, znaczenia i emocjonalnych powiązań, dzięki czemu abstrakcyjne pojęcia stają się bardziej namacalne i zrozumiałe dla dzieci. Zamiast przedstawiać liczby w oderwaniu od rzeczywistości, nauczyciele mogą wpleść je w opowieści, które rozbudzają wyobraźnię uczniów.

Na przykład nauczyciel może wprowadzić ułamki za pomocą opowieści o piekarzu, który musi podzielić ciasto między gości. Śledząc zmagania piekarza i jego sposoby rozwiązywania problemów, uczniowie poznają praktyczne zastosowania ułamków, jednocześnie czerpiąc przyjemność z ciekawej narracji. Takie podejście przenosi ich uwagę z lęku przed popełnieniem błędu na rozwiązywanie problemów w znaczącym, zrozumiałym kontekście.

Innym potężnym przykładem jest włączenie matematyki do opowieści przygodowych, w których uczniowie stają się bohaterami własnych matematycznych podróży. Na przykład, mogą musieć rozwiązywać równania, aby przejść przez most w zaczarowanym lesie, lub używać geometrii, by odczytać mapę skarbów. Takie podejścia angażują uczniów zarówno emocjonalnie, jak i intelektualnie, sprawiając, że matematyka przestaje być jedynie abstrakcyjnymi liczbami, a staje się ekscytującą przygodą rozwiązywania problemów.

Łączenie narracji z metodami STEAM i nauką przygodową

Zdjęcia: Pixabay

Podejście STEAM w edukacji integruje sztukę z przedmiotami STEM, wspierając kreatywność obok logicznego myślenia. Opowiadanie historii jest sercem tej integracji, ponieważ pozwala uczniom wizualizować i zanurzać się w matematycznych pojęciach. Kiedy uczniowie angażują się w projekty praktyczne, które łączą matematykę z opowiadaniem historii i sztuką, rozwijają głębsze i bardziej satysfakcjonujące zrozumienie liczb.

Jednym ze sposobów wdrożenia tej idei jest „Matematyczna zagadka”. W tym podejściu, zamiast pracować nad standardowymi zestawami zadań, uczniowie otrzymują zagadkę do rozwiązania, która wymaga matematycznego rozumowania, by odkryć wskazówki. Na przykład, mogą wcielić się w detektywów rozwiązujących sprawę kradzieży, gdzie każda wskazówka ukryta jest w matematycznym równaniu, lub stać się naukowcami odszyfrowującymi wiadomości od obcych przy użyciu wzorców liczbowych. Te interaktywne przygody mogą pomóc przekształcić matematykę z pasywnego przedmiotu w ekscytujące doświadczenie, co może przyczynić się do zmniejszenia lęku i zwiększenia zaangażowania.

Nauka przez przygodę jeszcze bardziej wzbogaca to podejście, przenosząc uczniów poza tradycyjne mury klasy. Poszukiwanie matematycznego skarbu, w którym uczniowie muszą rozwiązywać wyzwania matematyczne z rzeczywistego świata, aby dotrzeć do finalnej nagrody, jest doskonałym sposobem na uczynienie liczb bardziej dostępnymi i przyjemnymi. Nauczyciele mogą także oprawić matematyczne zajęcia na świeżym powietrzu w narracje, na przykład udając, że uczniowie są archeologami, którzy używają współrzędnych, aby znaleźć zaginioną cywilizację. Poprzez fizyczne interakcje z matematyką w rzeczywistym środowisku, osadzone w ramach wciągającej opowieści, uczniowie zyskują pewność siebie i intuicyjne zrozumienie zasad matematycznych.

Opowiadanie historii jako fundament nauki przez doświadczenie

Nauka przez doświadczenie zachęca uczniów do uczenia się poprzez bezpośrednie doświadczenie. Opowiadanie historii wzbogaca to podejście, przekształcając rzeczywiste zastosowania matematyki w narracje, które sprawiają, że przedmiot staje się bardziej angażujący i zapadający w pamięć.

Na przykład projekt klasowy dotyczący budżetowania na wydarzenie szkolne może zostać przedstawiony jako wyzwanie, w którym uczniowie wcielają się w właścicieli firm planujących festiwal. Muszą obliczyć koszty, zarządzać wydatkami i zapewnić rentowność. Pracując z rzeczywistymi liczbami w ustrukturalizowanym scenariuszu opartym na historii, dzieci dostrzegają, jak matematyka jest niezbędną umiejętnością życiową, a nie tylko wymaganiem akademickim.

Innym podejściem jest integracja opowiadania historii z projektami praktycznymi, takimi jak budowa małego mostu z wykorzystaniem zasad pomiarów i geometrii. Zamiast jedynie zlecać pomiary i obliczenia, nauczyciel może stworzyć historię, w której uczniowie wcielają się w inżynierów budowlanych projektujących most łączący dwie oddzielone społeczności. Ta metoda może pomóc przekształcić aktywność z rutynowego ćwiczenia w angażującą misję rozwiązywania problemów.

Dzięki nauce przez doświadczenie i opowiadanie historii, uczniowie mogą również brać udział w zabawach fabularnych, w których wcielają się w słynnych matematyków, astronautów planujących misję kosmiczną przy użyciu obliczeń lub architektów projektujących zrównoważone miasta. Nadając matematyce kontekst poprzez historie, uczniowie mają większą szansę na zapamiętanie informacji i rozwinięcie trwałej pasji do tego przedmiotu.

Korzyści dla uczniów i nauczycieli

Kiedy nauczyciele wykorzystują opowiadanie historii jako fundament nauczania matematyki, tworzą bardziej dynamiczną i angażującą atmosferę w klasie, co pomaga uczniom poczuć większe powiązanie z tematem. To z kolei może prowadzić do lepszego zapamiętywania, większej motywacji, silniejszych umiejętności rozwiązywania problemów oraz solidnych podstaw w matematyce.

Dla nauczycieli opowiadanie historii stanowi elastyczne i bogate narzędzie pedagogiczne. Zamiast polegać wyłącznie na podręcznikach i ćwiczeniach, mogą stworzyć wzbogacone środowisko nauczania, które uwzględnia różne style uczenia się. Co więcej, przejście z tradycyjnego nauczania matematyki na bardziej kreatywne podejście oparte na narracji daje nauczycielom możliwość poszerzenia swojej wiedzy na temat technik opowiadania historii w kontekście nauczania matematyki. Ta zmiana nie tylko wzbogaca ich praktykę nauczania, ale także zapewnia osobistą odświeżenie, pobudzając wyobraźnię i wzmacniając ich więź z uczniami. Kiedy uczniowie są aktywnie zaangażowani w lekcję opartą na historii, nauczyciele doświadczają mniejszej frustracji i większej satysfakcji, co przyczynia się do pozytywnej i produktywnej atmosfery w klasie, co zostało potwierdzone przez nauczycieli z działu edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej nr 20 w Warszawie.

Podsumowanie

Lęk przed matematyką nie powinien być postrzegany jako bariera nie do pokonania, lecz raczej jako wyzwanie, które można pokonać dzięki kreatywnym i angażującym metodom nauczania. Badania oraz doświadczenia w klasie wykazały, że wykorzystując opowiadanie historii jako centralną strategię, nauczyciele mogą skutecznie wprowadzać takie metody jak STEAM, nauka przygodowa czy nauka przez doświadczenie, czyniąc matematykę bardziej dostępną, przyjemną i pełną sensu dla młodych uczniów. Jak zauważyli niektórzy nauczyciele, opowiadanie historii nie tylko redukuje lęk, ale także sprzyja głębszemu związaniu z pojęciami matematycznymi.

Nauczyciele, którzy przyjmują te metody, mogą dostrzec pozytywne zmiany u swoich uczniów. Zamiast bać się matematyki, dzieci będą podchodzić do niej z ekscytacją i pewnością siebie, chętne do odkrywania możliwości, jakie oferują liczby. Przełamując mit, że matematyka jest z natury trudna, otwieramy drzwi do przyszłości, w której więcej uczniów będzie miało szansę odnosić sukcesy i osiągać swoje cele w matematyce.

Źródła

  • Ramírez, G., Gunderson, E. A., Levine, S. C., & Beilock, S. L. (2018). Math anxiety, working memory, and math achievement in early elementary school. Journal of Cognition and Development, 19(1), 1–17. https://doi.org/10.1080/15248372.2017.1421532
  • Stuart J. Murphy’s MathStart Series: a collection of books that teach mathematical concepts through storytelling. https://www.mathstart.net/
  • PhET Interactive Simulations: provides interactive math and science simulations that can be incorporated into storytelling lessons. https://phet.colorado.edu/
  • Copernicus Science Centre (Centrum Nauki Kopernik): offers interactive exhibits and resources that integrate science and art, fostering experiential learning. https://www.kopernik.org.pl/en/learning
  • Matematyka Innego Wymiaru: an initiative that uses storytelling to teach mathematical concepts, offering workshops and materials for educators. http://matematykainnegowymiaru.pl/